Deze tienerkomedie is een standaardwerk binnen het Amerikaanse high school comedy genre. Hierna volgden nog vele anderen, waarbij The Breakfast Club (1985) misschien de meest bekende is, met een zekere boodschap erin. Iets wat niet echt te zoeken is in deze film, toch is het sterker dan films zoals Private school (1983) en Revenge of the Nerds (1984), waar het draaide om seksisme, sterk uitvergrote stereotypes en (voor)oordelen.
De aanzet voor dit genre was Animal House (1978), alleen speelde die film zich af in de jaren zestig en toont dus een retroperiode. Terwijl deze tienerkomedie zich daadwerkelijk afspeelt begin jaren tachtig, met voor de tieners herkenbare zaken; zoals de grote winkelcentra (malls), de kledingstijl en de herkenbare popmuziek in een stijl die beïnvloed werd door de snel opkomende videoclipcultuur van MTV.
Jonge beloftevolle cast
Het begint met een introductie via poppy muziek van de personages in “a mall”. Strakke jeansbroeken, jongens als voorhistorische neanderthalers en verliefde tienermeisjes hangen er rond.
Een stel jonge acteurs steekt er de kop op en zal later de jaren ‘80 en ‘90 verder domineren, zoals een Jennifer Jason Leigh, Sean Penn en de lange smalle Judge Reinhold, als laatstejaars die er in een fastfoodzaak werkt. Het wordt al snel duidelijk dat deze film komt uit een periode waarin het begrip woke en #MeToo nog niet aan de orde waren.
Sean Penn, als de iconische Spicoli, speelt er het typische leeghoofd dat voortdurend stoned is en met zijn skatevriendjes, de “dudes” afspreekt. Hij legt er de basis voor figuren zoals Bill and Ted’s Excellent Adventure en Beavus and Buthead. Forest Whitaker speelt er de voetbalgod, Charles, die de concurrerende footballjongens als een bulldozer neermaait en Jennifer Jason Leigh, Stacy, is een van de met hormonen overladen jongeren.
© 1982 Universal Studios.
Intro film
Stacy is een puber die zo snel mogelijk haar maagdelijkheid wil verliezen. Een gladde verkoper uit de shoppingmall waar zij werkt, is de eerste die ze in het vizier heeft.
“So what can I get you?”
“How about a meatball sandwich, a medium coke and your phone number?”
Ze twijfelt of ze op zijn aanbod zou ingaan en vertelt erover tegen haar vriendin Linda (Phoebe Cates, die we o.a. nog terugzien in Gremlins en Private School). Zij geeft haar duidelijk advies:
“I did it when I was 13. It’s no huge thing. It’s just sex.”
De televisieverkoper pikt haar wat later op met zijn blinkende wagen.
De song “American Girl” van Tom Petty and the Heartbreakers start en we gaan van een leeg shoppingcenter over naar een volgepropte High School. De twee hoofdlocaties in deze film. De film heeft zijn toon gezet.
“Hey bud what’s your problem?”
Het is duidelijk, dit is een film die het heeft over puberproblemen zoals seks, studie (in mindere mate), relationele fantasieën, auto’s, fluokleren en fastfood. Luchtig, snel en kleurrijk, maar zo overdreven dat het ook de spot drijft (voor mij) met die onbezonnen oppervlakkigheid van de Amerikaanse way of life, waarbij een abortus niet meer is dan een tussendoortje.
Tegelijk is het een geromantiseerd beeld van hoe iedereen wel ergens in het geniep zijn jeugd wil herinneren, zonder teveel drama en met veel fun. Iconisch is de fantasie van Brad (Judge Reinhold) over de vriendin van zijn zus, actrice Phoebe Cates, die uit het zwembad komt. Een scène die gekopieerd werd in de videoclip Stacy’s Mom van Fountains of Wayne. Wat trouwens Tatjana Simic in Flodder (1986) betekende voor de pubers in Nederland en Vlaanderen, betekende Phoebe Cates voor de pubers in Amerika (and far beyond).
Dit is het soort films waarmee ik zelf als jonge puber opgroeide, maar waar ik me na het herbekijken van deze film toch wat te oud voor voelde, het werd een soort torture nostalgia. Een teruggaan naar een jeugd, die ik eerlijk gezegd zelf nooit zo heb beleefd. Behalve in een eighties-film die als een fantasie was blijven kleven.
Undercover realiteit
Het is uiteindelijk een wat hol “ensemble piece” van enkele Amerikaanse tieners die wel erg licht over alles gaan, speciaal voor het jonge publiek van toen gemaakt. Wel gemaakt met heel wat research vooraf, waarbij de schrijver Cameron Crowe (toen 22) zelf undercover terugging naar High School om de jeugd te observeren. Een periode die hij gemist had omdat hij zo slim was dat hij enkele jaren mocht overslaan en al als 13-jarige reporter schreef voor muziekbladen en concerten afschuimde. Dus voor hem –die er nog jong uitzag – een ideaal moment om een stuk van zijn verloren jeugd te herbeleven. *
Regisseur Amy Heckerling wilde, net zoals de scenarist, zo dicht mogelijk bij de jeugd en het echte leven blijven. Dat en het feit dat ze de vrouwelijke hoofdpersonages gelijkwaardig wilde maken als de mannelijke is haar grootste inbreng geweest en maakt de film beter dan de doorsnee tienerfilm. Zo werd die film een afbeelding van hoe het was, nu soms nog is en nog mag zijn; als je puber bent, je grenzen opzoekt en de wereld je daar ruimte voor geeft.
Licht contrast
Als je de film in zijn context bekijkt, zie je het grote contrast met de ernst en overvloed aan beeldtaal van films uit die periode zoals Raging Bull (1980) van Scorsese en een Apocalypse Now (1979) van Coppola en de donkere sci-fi’s van Ridley Scot’s Alien (1979) en Blade Runner (1982). Daarom ook dat dit genre met zijn hapklare beeldtaal het ook zo goed deed. Deze jonge Amerikaanse generatie wilde eens een ander soort films zien, licht verteerbaar en (niet-zo) snel vergeten.
* Bron: The Ultimate History of the 80’s Teen Movies, James King.
Finding out films 