Joker

Boeiend personage

De “Joker” heeft al heel wat filmgeschiedenis achter de rug. En is in de DC comic wereld een van de meest interessante personages. Misschien daarom ook dat er nu een heel verhaal rond hem werd opgebouwd. We zagen al erg overtuigende “Jokers” in de gedaante van Jack Nicholson in de door prachtige art-direction doorspekte versie van Tim Burton’s Batman (1989). Knap en grotesk, ja, deze heeft nog steeds mijn voorkeur. We zagen hem in de rol van Heath Ledger, in The Dark Knight (2008) onder een regie van Christopher Nolan, hyperrealistisch en duister. Een laatste rol van deze jonge acteur die met zijn Joker beloond werd met een Oscar voor beste bijrol. In 2016 zien we de Joker verschijnen in wat mij betreft de meest akelige versie, gebracht door een onherkenbare Jared Leto, als het liefje van Harley Quin in Suicide Squad. Pure kitsch die werkte. Nu krijgt de Joker dus een eigen verhaal, met Joaquin Phoenix om hem tot leven te brengen.

Sterrenrol

In dit verhaal zien we hoe een would-be stand-up comedian, Arthur Flek, uitgroeit tot de gevreesde Joker. Het begint met hem als clown die voor een organisatie werkt “Haha” en reclame maakt op de stoep met een houten bord. Dit wordt van hem beroofd door enkele jongeren, hij rent hen achterna en wordt vervolgens in elkaar geslagen met datzelfde houten bord. Kort daarna zie je een scène waar hij bij een psychologe zit die hem opvolgt. Hij heeft zijn notitieboekje vast vol met ideeën. De camera zoomt in op één quote: “I just hope my death makes more sense than my life.” De toon is gezet voor de rest van de film. De droeve clown die gek wordt van haat en wraak wil nemen wordt geboren.

Het is een goed gekozen invalshoek voor een schurk uit mijn favoriete comics reeks. Dit wordt verfilmd in sfeerrijke beelden: een stad in verval, groezelige plaatsen, een clown die net een moord pleegde en een dansje in slow motion opvoert. Alles verpakt in de donkere regie van Todd Phillips, die voor ons bekend is als komedie regisseur van films als Starsky & Hutch en The Hangover. Maar het is vooral het acteren van Joaquin Phoenix – jawel Oscar, voor zijn hoofdrol – dat ervoor zorgt dat je in de huid zit van dit personage. Hij zorgt voor de transformatie van een personage waar je medelijden, sympathie en weerzin voor voelt. Zijn lach is huiveringwekkend, een lach uit stress, ingehouden woede en verdriet. Dat hij kon acteren wisten we al, maar dit bevestigt het opnieuw, goed, te goed.

Verheerlijking van geweld?

Ik ben eigenlijk niet zo voor films met zwaar gepsychologiseerde personages die zwelgen in zichzelf en waarvan hun daden uitvoerig worden gekaderd. Daarom ook dat ik het lang uitstelde. Door hem nu in aanbieding op blu-ray te vinden – ja, de cinema’s zijn hier nog steeds niet open, dus ik moet ze wel thuis zien – wilde ik het wagen. Het is knap gemaakt en heeft een A-label wat cinematografie betreft. Het is ook gruwelijk en (g)een pretje om naar te kijken, wat mij betreft is het een psychologische horror.

Ik bleef met een heel dubbel gevoel achter en al zeker als meekijkende tieners bevestigen dat ze sympathie hebben voor de Joker. Dat is het hem net, je ziet alles vanuit zijn standpunt en je begrijpt met de ellende die hij meemaakt dat hij doet wat hij doet. Maar hij moord, slaat erna volledig door en laat zich op gruwelijke wijze gaan. Er is geen tegengewicht in de film: het in politiek verval geraakte Gotham krijgt nauwelijks een gezicht, er wordt niet aangekaart hoe en wat waarom, enkel zie je de vader van Bruce Wayne die ervoor wil opkomen en zich verkiesbaar stelt. Wayne blijft echter zelf een vaag figuur met een zwak karakter.

Moraal van het verhaal is dan ook dat als je de ontevreden onderlaag laat doen en je luistert er niet naar kan het evolueren tot een explosieve cocktail dat zich makkelijk laat leiden door een sociopaat die uit is op wraak en zijn eigen ego verheerlijken wil. Klinkt bekend?

Het feit is dat het zo goed gebracht wordt dat je meeleeft met hem, de Joker. De gek. De man die zich achter het masker van de clown verzet tegen alles en iedereen. En dat begrijp ik wel. Enkel de manier waarop is niet de boodschap die je wil meegeven. Wie was Ghandi nu weer?