1917

Existentieel vertier?

Een onverwachts telefoontje met de vraag om mee naar de film te gaan sla ik niet snel af. Vriend WD en ik kozen voor The Roxy in Koersel, misschien wel Limburgs meest gezellige bioscoop. We zaten er een half uurtje op voorhand, iets drinken en een praatje maken. Het werd al snel duidelijk dat we allebei wel met enige existentiële problemen kampen. Wie zijn we echt en waarom doen we wat we doen? Niets beter dan dat net voor een film gebaseerd op een donkere periode uit onze Europese geschiedenis, de eerste wereldoorlog.

Gruwel onderweg

Het verhaal zit eenvoudig in elkaar. Twee soldaten (Korporaal Blake en Korporaal Scofield) rusten uit in een veld aan een boom en worden opgeroepen voor een opdracht. Voor ze het weten moeten zij met hun twee door vijandelijk gebied heen een andere compagnie gaan waarschuwen om een aanval af te blazen, zo niet lopen ze lelijk in de val met een bloedbad tot gevolg. Een duidelijke en zware missie rust op de schouders van de twee jonge mannen. Hun missie start met het verlaten van de loopgraven en niemandsland over te steken, volgens luchtfoto’s zou het veilig zijn. Daar zien we hen ploeteren tussen lijken, kraters en ratten. En dat is nog maar het begin van de gruwel die ze onderweg zullen meemaken.

One-shot spektakel

De regisseur, Sam Mendes, en zijn team (waaronder opnieuw Roger Deakins als DOP) nemen je mee door alles zodanig te filmen dat het lijkt alsof het in één shot gefilmd werd. Zoek zelf maar eens uit waar de opnames stilgelegd zouden zijn, je merk het nauwelijks. Het is een aaneenrijging van lange one-shots die minuscuul voorbereid zijn. De enige montage die opvalt zijn de mise-en-scènes: het wie, wat, wanneer op welk moment hoe in beeld komt, in dat shot. Prachtig gedaan en een heus huzarenstukje. De acteurs repeteerden bijvoorbeeld 6 maanden lang voor het effectieve filmen begon, zodanig dat de scène zo lang mogelijk in één shot kon worden gefilmd en je hen op de voet kan volgen. Het zorgt voor een zeer directe betrokkenheid, alsof je met hen mee op pad bent. Het is als het ware meer theater dan film op die manier. De afgemeten timing, de decors en kostuums (besmeurde soldaten in meterslange loopgraven), de belichting, de jonge acteurs en de muziek (Thomas Newman) zijn een groot op elkaar afgestemd kunstwerk. Alsof je naar een levende Pieter Breugel of Jheronimus Bosch aan het kijken bent twee uur aan een stuk, zonder dat het verveeld.

First-person shooter voor de jeugd?

Ik vraag me enkel af wat de jeugd ervan vindt. Laat het me maar weten door te reageren op dit artikel in m’n blog. Ik vermoed dat sommigen het zeker zullen smaken, anderen zijn vrees ik meer geïnteresseerd in de hoeveel chips er nog in hun zak zit, maar soit, dat geld ook voor volwassenen. Waarom die bedenking? Omdat het lijkt op een first-peron shooter die van locatie naar locatie wandelt met hier en daar stukken dialoog in waarvan het de jonge deerne (ik schat 17 jaar) die achter me zat duidelijk verveelde. Wanneer je op stillere en ernstige momenten afgeleid wordt door iemand die krakend chips voor chips oppeuzelt en cola slurpt uit haar rietje, dan begin je je vragen te stellen. Raakt dit de jongere generatie nog inhoudelijk? En waarom ben ik zo afgeleid? Raakt het mij wel?

Ik ben nog opgegroeid met verhalen uit de oorlog (de tweede dan wel) en ben dus wel helemaal mee. Maar misschien leek dit inderdaad meer op een zeer goed gemaakte game met een simpele verhaallijn waarvan de ernst niet goed meer binnendringt. De fictie is hier minder erg dan de realiteit van toen en de realiteit van nu is op andere niveaus en plaatsen nog steeds gruwelijker dan eender welke fictie. Misschien dat de gruwel van nu meer raakt, maar dat is dan weer te dicht bij en daar vind je minder publiek voor. Of ligt het aan het personage in de film waar je net niet genoeg binding mee voelt? Ik geef toe dat het verhaal en de scènes van een film zoals Dunkirk meer indruk maakten op me. Of moet ik hem opnieuw gaan zien, in IMAX en zonder storende achtergrondgeluiden?

Banale ernst

Na afloop waren vriend WD en ik niet meer bezig met onze eigen, nu wel banaal lijkende, problemen. Dat waren andere tijden toen beseften we. Of kan je de oorsprong van onze vragen herleiden naar het lijden van onze voorouders in beide wereldoorlogen? Het kruipt in de kleren, generaties lang. En ook Sam Mendes bewijst het hier, de verhalen van zijn grootvader lieten sporen na en hoe kan je dit dan een plaats geven? Door erover te vertellen op welke manier dan ook. En dat te blijven doen, generatie na generatie.

PS Chips eten en suikers drinken tijdens de film daar heb ik al lang geen problemen meer mee, maar de timing (moment in de film) en de manier waarop (luid en tergend traag) daar mag je als je bij mij in de buurt zit best nog rekening mee houden 😉