Dunkirk

Duinkerke in IMAX

Met mijn zoon en zijn opa ondernamen we een trip naar onze hoofdstad, vlakbij het Atomium, waar de grote zalen van het Kinepoliscomplex het publiek verwachtingsvol opwachten. Daar staat de enige IMAX-zaal van ons land. Een woord dat trouwens is afgeleid van het Frans-Canadese l’Image Maximale, want dat is het ook, een reusachtig groot scherm waarin je de in hoogste kwaliteit gefilmde films kan bewonderen.

Voor hen was het hun eerste IMAX-ervaring en ik koos voor “Dunkirke”. Een vriend van me, Janinsky, zei me: “Ga hem zeker zien, maar dan wel in IMAX.”

De film werd grotendeels gedraaid met 70 mm camera’s (camera’s die dit pelliculeformaat aankunnen) om zo op reuzegroot scherm de filmkwaliteiten van dit formaat ten volle te kunnen benutten.  Geregisseerd of beter nog gecomponeerd door regisseur Christopher Nolan, maker van het complexe “Interstellar”, “Inception” en de reeboot van de “Batman”- saga. Een Hollywood verteller die een stapje verder durft gaan, de beeldtaal durft exploreren en geen meerlaagse scenario’s schuwt.
Ook al blijft hij soms net niet ver genoeg weg van Hollywood. Maar als blockbuster zijn ze meer dan geslaagd en “Dunkirk” misschien wel zijn visueel beste tot hiertoe, een heuse beeldencompositie.

The Reel Story

Meehollend met de Britse militair Tommy, op zoek naar de kust en gegoten in een hyperrealistisch jasje wat meteen de allures geeft van een echt tijdsdocument, dropt Nolan je meteen in het verhaal. In het begin van de tweede wereldoorlog waren Britse en Franse troepen in Duinkerke omsingeld door de verrassend goed georganiseerde Duitse troepen (hun Blitzkrieg) en werd er noodgedwongen een groots opgezette evacuatie georganiseerd om de geallieerden daar weg te halen. Dit lukte dankzij de hulp van burgers die hun boten inzetten om soldaten te kunnen opvangen en terug te voeren naar hun thuisland. Nolan toont dit zonder dat ook maar één Duitse soldaat in beeld komt. Tegelijk geeft hij je een heel waarheidsgetrouw gevoel mee.

Nolan’s sterk visuele vertelling is zodanig opgebouwd dat de personages marionetten zijn van wat er hen allemaal overkomt met maar één doel voor ogen; zo snel mogelijk weggeraken uit die hel. Hij vertelt dit verhaal vanuit verschillende standpunten: die van een jonge Britse soldaat, Tommy, tevens het hoofdpersonage, die van twee luchtmachtpiloten, van een zeekapitein (mooie bijrol van Kenneth Branagh) en van een oude visser met zijn zoon, hier misschien wel de echte helden van het verhaal.

De verhalen en standpunten lopen door elkaar en vallen soms wel en dan weer niet samen en dat zorgt hier en daar voor verwarring. Is er een tijdsprong gemaakt of niet? Zit je nu de ene piloot te volgen of de andere die net is neergestort? Tot je merkt dat de verhalen opnieuw worden verteld, maar dan vanuit een ander standpunt. Hij wil wel dat je als publiek moeite doet voor zijn vertellingen. Mooi hoe dat Christopher Nolan telkens met tijd en ruimte durft experimenteren.

Hier laat hij je de actie en het gebeuren zeer sterk ervaren vanuit de lucht, op het water en aan land. De acteurs geven je dat gevoel met verve mee, al is het zo dat zij verder weinig meer inbrengen dan het toeschouwer zijn, samen met jou.

Een impressionistisch document?

Deze vertelstijl en de sterke visuele choreografie zorgen ervoor dat je ondergedompeld wordt in een stukje geschiedenis die je anders nooit zo intens zou ervaren. De beelden wisselen af van weidse shots en mooie travelings (zoals wanneer hij de soldaten volgt die langsheen het strand wandelen, of de spitfire die een noodlanding moet maken) naar zeer close gefilmde beelden, alsof je mee in het zinkend schip of de aangevallen spitfire gepropt wordt. Zo close en hyperrealistisch dat het haast een impressionistische sensatie wordt, je zit er mee in. Dit nog eens zo sterk benadrukt door de hypnotiserende, en in de zaal erg luide, filmscore van Hans Zimmer. Het feit dat je dit ervaart in een IMAX-zaal speelt hierin uiteraard ook een rol. Neemt niet weg dat je door de beeldkeuzes het echt wel als claustrofobische ervaart.

Indien Christopher Nolan nog een stap verder zou gegaan zijn en de afgetekende lijnen van het realisme meer zouden vervagen met een grotere klemtoon op sfeer, licht en het nu, zou het een echte impressionistische film geweest zijn. Bij deze daag ik hem ook uit om in een volgend filmproject eens een film te maken die zich in deze wereld afspeelt, met wat er nu allemaal aan de hand is, ook dat lijkt soms ware science fiction of heel erg dichtbij een herhaling van het verleden.

Kortweg

Samengevat is dit vooral een goed gemaakte film waarin de beklemmende sfeer met de extreme close-ups in geluid en beeld de hoofdrol spelen en je meenemen in een moment van een vreselijk stukje oorlogsgeschiedenis, gelukkig veilig vanuit je zetel.

En wat mijn zoon en de opa betrof? Zij vonden het een goede film. Alleen vond Opa het IMAX-gebeuren met al die close-ups misselijkmakend en was hij blij toen het licht in de zaal weer aan ging. Mijn zoon? Die vond het wel vet en kijkt al verwachtingsvol uit naar zijn volgende IMAX-ervaring; wanneer de nieuwe Star Wars film uitkomt.